‘Organiseer dagelijks energie­brengers, dan raak je niet burn-out’

Liefst 70 procent van verzuimmeldingen heeft geen medische oorzaak. Een ziek familielid, financiële problemen of botsende karakters op de arbeidsvloer kunnen voor mensen ook redenen zijn om niet meer op het werk te verschijnen. De IJmondiaan zocht daarom uit: Hoe houd je je bedrijf jobfit met een hoog gehalte werkgeluk?

Bij een ziekteverlofaanvraag heeft de werknemer een serieuze reden om zijn arbeid niet (volledig) te kunnen leveren. Coen Splinter van Aandacht Arbo kan als specialist in duurzame inzetbaarheid en verzuimbegeleiding snel achterhalen wat het ware obstakel is waarom een werknemer zijn arbeid niet meer verricht. Hoe eerder je dat weet, hoe sneller je het hersteltraject succesvol kunt inzetten.

Positieve insteek

‘Als iemand ziek is, bellen we steevast de tweede verzuimdag. Dan gaan we kijken: wat houdt de medewerker tegen?’, legt Splinter uit. ‘We zijn een neutrale partij, dus 90 procent van de ziekgemelde werknemers is heel open tegen ons. ‘Ja, mijn kind is ziek, dus ik kan niet werken’, is een gehoorde reden. Of: ‘Ik sta stijf van de stress, want ik heb gisteren wéér een brief van de deurwaarder gekregen en kan vanwege financiële problemen niet werken’.’ In dergelijke situaties zeggen Splinter en zijn team tegen de afwezige werknemer: ‘Wat kunnen wij voor je doen? Hoe kunnen wij jou ondersteunen om je situatie zó te krijgen, dat je wél weer kunt gaan werken? We gaan dus voor de positieve insteek. We beogen de zieke medewerker, die de eigenaar is van het leveren van arbeid, te empoweren. Zodat hij zijn kracht (her)vindt. Deze aanpak slaat bij minimaal 90 procent van de mensen aan. We werken daarmee snel probleem­oplossend en dus ook flink kostenbesparend.’

Signalen herkennen

Naast medische redenen, kunnen ook overbelasting door mantelzorg, overspannenheid, disbalans tussen werk en privé, relatieproblemen, financiële schulden, botsende karakters tussen collega’s of met leiding­gevenden, redenen zijn voor arbeidsverzuim. ‘Het probleem voor een werkgever is vaak dat hij niet weet te herkennen of iemand bijvoorbeeld thuis problemen heeft. Wij kunnen hem leren hoe hij bepaalde signalen herkent, zodat hij tijdig – en dus vóór een verzuim­melding – de situatie ten goede kan keren. Daarbij is een goede communicatie tussen werkgever en zijn medewerker(s) essentieel.’

Energiebrengers

Medewerkers die altijd hard werken, hart voor de zaak hebben, perfectionistisch zijn en geen nee kunnen zeggen, lopen bovendien kans om burn-out te raken. Dat overkwam Splinter (wiens arbo-bedrijf 100 mkb-ondernemingen door heel Nederland begeleidt) zelf in 1999. Als ervaringsdeskundige helpt hij nu anderen graag om te voorkomen dat ook zij in het diepe gat van een letterlijke energieleegte terecht komen. ‘Als iemand een burn-out heeft, vraag ik hem altijd: waar krijg jij nou energie van? En wat heb je vandaag en gisteren gedaan om energie te krijgen? Dat is een essentiële vraag. Want we worden niet burn-out door hard te werken, we raken burn-out doordat we geen energiebrengers hebben. Twintig jaar geleden heb ik me op die manier letterlijk leeg gewerkt. Dat is een les, die ik heb gehad.’ Maar hoe pakt Splinter het aan om niet nog een keer burn-out te geraken? ‘Als ik in de ochtend een zwaar gesprek heb gehad, rijd ik bijvoorbeeld naar het strand. Dit interview doe ik bijvoorbeeld, terwijl ik heerlijk op het strand van Wijk aan Zee loop. En als ik straks bij strandpaviljoen Aloha ben, ga ik daar de leukste werkmailtjes beantwoorden. Dat zijn mijn energie-breng-momenten tijdens de werkdag. Die laden mijn batterij weer op.’

Totaalcoaching

Ook Peter Zaal en Bertina Heerschop van Totaal­coaching worden veel gevraagd om ‘uitgewrongen’ werknemers of niet-fitte ondernemingen te helpen. Sterker: ze zijn niet alleen specialist in het herkennen en herstellen van burn-outs, het liefst willen ze deze pijnlijke situaties voorkomen. Maar ook andere problemen tackelen ze. Met een team van in totaal negen specialisten kunnen zij bedrijven en hun werknemers een totaalpakket aan coaching, trainingen en workshops aanbieden. ‘Als wij ondernemingen helpen, brengen wij complete afde­lingen of het totale bedrijf in kaart’, vertellen Zaal en Heerschop. ‘We pikken dan alle betreffende problemen eruit. Jan is bijvoorbeeld burn-out en moet daarmee geholpen worden, maar iemand anders heeft financiële problemen en heeft dan baat bij een budgetcoach. Medewerker C heeft wellicht communicatietraining nodig, terwijl persoon nummer vier smacht om een mantelzorgcoach. Wij kunnen op alle gebieden de gewenste specialistische hulp leveren.’ Als alle werknemers de aandacht krijgen die ze nodig hebben, gebeurt er iets opvallends. ‘Dan gaan hun oren open, zoals we dat noemen. Pas vanaf dát moment heeft het zin om ook zaken als procesverbetering en communicatietrainingen te gaan doen. En niet andersom’, aldus Zaal en Heerschop.

Presenteïsme

De coaches komen op werkvloeren ook presenteïsme tegen. Dat zijn mensen die eigenlijk al burn-out zijn, maar evengoed nog op het werk verschijnen. ‘Ze lopen dan als een zombie rond, hebben gemiddeld 20 procent minder productiviteit, maken 60 procent meer fouten en hebben een kort lontje, omdat ze weinig kunnen hebben. Daardoor irriteren ze ook nog eens collega’s. Daarom is het voor een werkgever essentieel om tijdig burn-out-signalen te herkennen.’ Zaal en Heerschop geven hier masterclasses in. ‘Daarin leren we werkgevers stresssystemen te herkennen. Wat is stress? En: wanneer ben je gewoon moe, maar wanneer gaat het een burn-out worden? Als je dat weet, kun je signalen ook opmerken en daarnaar handelen. En bespreken we: hoe communiceer je met werk­nemers, die burn-out dreigen te raken? Waar kun je als werk­gever zelf grip op hebben? Moet je ze direct naar de bedrijfsarts sturen of juist niet? Veel onder­nemers weten dat niet.’

Peter Principle

In Nederland worden werknemers net zo lang gepro­moveerd tot ze op een plek zitten, die ze eigenlijk niet aankunnen. Dat heet het Peter Principle. ‘Dan is onze bedrijfscultuur zo, dat ze vervolgens niet een stapje mogen terugdoen. Dus blijven mensen op werkplekken zitten waar ze voor geen meter functioneren, maar niet weggestuurd worden. Met alle gevolgen van dien.’ Zaal: ‘Ik heb ooit een chef gehad die vanwege zijn disfunctioneren iedereen gek maakte. Dan heb je de poppen aan het dansen. Als wij met Totaalcoaching dergelijke mensen spreken, geven ze uiteindelijk wel toe dat ze niet op de juiste plek zitten. Maar ja, die leidinggevende functie willen ze niet snel opgeven vanwege het hoge salaris, de dikke auto of het aanzien. Maar dat heeft dus wel zijn weerslag op de totale afdeling of het gehele bedrijf. Dat is niet verstandig.’

Fruit als energiegever

Rick Beentjes van Rick’s Fruit ondersteunt ook veel IJmondiale ondernemers en werknemers om fit te blijven. ‘Ik ga 1 of 2 keer per week bij 380 bedrijven langs om daar een fruitkist af te leveren. De appel en banaan zijn erg populair, want die eten lekker makkelijk weg op kantoor. De kiwi en banaan, daar zit veel vitmanie C in, dus daar krijg je een hoop energie van. Die zijn erg goed voor de arbeidsproductiviteit.’ Beentjes bezorgt zijn fruitkistjes al zes jaar. Zijn aanpak slaat aan. ‘Het is voor veel werkende mensen een vast ritueeltje geworden. Lekker effe een appeltje nemen. Als ik een keer even wat later ben met bezorgen, word ik meteen gebeld: ‘We zitten met smart te wachten op je fruit.’ Dat is leuk.’ Beentjes hoort van veel bedrijven dat werknemers de fruitkist zeer waarderen. ‘Als wij het fruit neerzetten, is het gelijk ook een ontmoetingspunt geworden. Men pakt een appel, een bakkie erbij en kletst met collega’s even gezellig bij. Koffie en een stukkie fruit blijkt een uitstekende combinatie.’ De enthousiaste fruitverkoper, die tevens op markten staat, beoogt zoveel mogelijk bedrijven extra gezond en vrolijk te maken. Voor bedrijven die het ook eens vrijblijvend willen uitproberen? Via de website ricksfruit.nl kan elke onderneming een gratis proefkistje aan­vragen. ‘Het is een ideale manier om te ervaren welke positieve effecten fruit heeft’, besluit Rick Beentjes.

Masterclass: Grip op Burn Out (aanmelden via www.totaalcoaching.nl)
Hoe krijg je als leidinggevende grip op werknemers met een (dreigende) Burn Out? 16 mei 2019 15.00-18.00 uur te Wormerveer voor werkgevers, leidinggevenden en managers.